Wat zijn 'probiotica'?

Een definitie die is opgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie is dat probiotica "levende micro-organismen zijn, die, wanneer in voldoende hoeveelheden toegediend, een gunstig effect hebben op de gastheer". Deze micro-organismen zijn piepkleine levende cellen zoals bacteriën, schimmels en gisten. De theorie achter de potentiële voordelen van probiotica werd in het begin van de 20e eeuw geformuleerd door de Russische bioloog Elie Metchnikoff. Metchnikoff, die in 1908 de Nobelprijs voor de Geneeskunde won, suggereerde dat veroudering deels werd veroorzaakt door giftige bacteriën in de darmen, en dat het mogelijk zou zijn de levensduur te verlengen door deze schadelijke microben te vervangen door goedaardige microben die te vinden zijn in melkzuur. Onderzoek uit 1920 suggereerde dat de bacteriën die Metchnikoff aan haar eigen dieet toevoegde, in de vorm van verzuurde melk, niet konden overleven in menselijke ingewanden. Sindsdien wordt nog steeds gediscussieerd over het feit of probiotica nu weldegelijk goed zijn voor de gezondheid.

Er zijn bewijzen van de therapeutische voordelen van probiotica, bijvoorbeeld ter preventie van allergieën, en ter preventie en behandeling van diarree. De meeste medische voordelen zijn echter het gevolg van het gebruik van de bacteriën in hoge doses. De 'dosering' in voedsel en voedingssupplementen varieert sterk. Een potje drinkyoghurt met probiotica bevat bijvoorbeeld 6,5 miljoen bacteriën, terwijl een zakje van 4,4 gram van het supplement VSL3 er 450 miljard bevat. Er wordt gediscussieerd over de tientallen soorten probiotische bacteriën - of sommige doeltreffender zijn dan andere en of ze beter in combinatie worden gebruikt. Bovendien kunnen de bacteriën slechts doeltreffend zijn als ze in leven zijn. Het feit of ze overleven in voedsel is een complexe kwestie. Het hangt onder meer af van de chemische samenstelling van het product waaraan ze worden toegevoegd (o.a. de toxiciteit en het zuurstofgehalte) en de omstandigheden voor opslag van het product, bijvoorbeeld de temperatuur.

Wetenschappelijk bewijs

Het is echter wel bewezen dat het gebruik van supplementen met probiotica voordelen kan opleveren in voedsel voor huis- en boerderijdieren. De spijsvertering van honden, katten en paarden lijkt op die van de mens en de toevoeging van 'goede bacteriën' aan het dieet van al deze dieren zou voordelen opleveren, vooral in het reduceren van de nevenwerkingen van antibiotica (die zowel 'goede' als 'slechte' bacteriën doden). Het effect van de supplementen bij varkens en kippen is nog indrukwekkender en gesuggereerd wordt dat de gewichtstoename bij deze dieren tot 24 procent kan toenemen met deze supplementen.