Iedereen wil het: alcoholvrij bier
24 Oct 2019
Ooit waren begrippen als “alcoholvrij bier” en “goede smaak” zelden in één adem te horen, al helemaal niet bij de consument. Maar alcoholarme en alcoholvrije bieren hebben een enorme ontwikkeling doorgemaakt – en vele hiervan hebben zich gevestigd als volwaardige verfrissende dranken. Niet in de laatste plaats dankzij technologie van GEA.
Wereldwijd is er een trend waar te nemen in matiging van het alcoholverbruik, vooral onder millennials en GenZ. En in het algemeen gaan steeds meer consumenten voor opties zonder of met weinig alcohol. Het alcoholgehalte in dranken wordt uitgedrukt als een volumepercentage, d.w.z. als percentage van het totale hoeveelheid van een drank. De typebenaming varieert echter per land. Zo geldt bier met een alcoholpercentage van 1,2% of hoger in het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld als alcoholisch bier. Bij een lager alcoholgehalte wordt gesproken van alcoholarm bier, gevolgd door alcoholvrij bier dat niet meer dan 0,05 procent alcohol bevat. In de VS en Iran daarentegen geldt de term “alcoholvrij” voor dranken die geen detecteerbare ethanol bevatten. Dit gezegd hebbende, bevatten de meeste alcoholvrije of niet-alcoholische bieren een kleine hoeveelheid (tot 0,05 vol%), omdat er zich tijdens het brouwproces van nature enige alcohol vormt.
Van stigma tot statement
In bepaalde markten geldt gedealcoholiseerd bier, vooral als het goed smaakt, ondertussen als een lifestyle drank, die niet alleen wordt gewaardeerd om zijn lagere alcoholpercentage maar ook vanwege de geringere hoeveelheid calorieën en koolhydraten en de aanwezigheid van waardevolle antioxidanten. De belangrijkste redenen voor de groeiende consumentenvraag zijn:
- de trend van dranken met minder suiker
- de wens om bij het drinken niet de controle over zichzelf kwijt te raken
- een grotere prioriteit voor smaak in plaats van de behoeft om “dronken te worden”
- grotere vraag naar inclusievere dranken, ook cultureel gezien
Volgens Euromonitor International maakten niet-alcoholisch bieren in 2018 ongeveer 2 procent uit van de mondiale bierafzet. Tussen 2013 en 2018 bereikte deze categorie wereldwijd echter een jaarlijks samengesteld groeipercentage (CAGR) van bijna 6 procent, terwijl de hoeveelheid alcoholhoudend bier in hetzelfde tijdsbestek min of meer stagneerde. De grootste groei is te zien in West- en Oost-Europa en regio's in Afrika en het Midden-Oosten. In West-Europa gaat Duitsland voorop, met een aandeel van ongeveer 47 procent in de totale afzet van niet-alcoholisch bier. Verder is er een duidelijke groei in Iran, Nigeria, Spanje en Japan. De verwachting is dat de snelste regionale groei in alcoholarm en alchoholvrij bier in de periode van 2016 tot en met 2021 zal worden geregistreerd in Latijns-Amerika, hoewel hier sprake is van een laag uitgangsniveau.
GEA biedt brouwers veelzijdige opties
Primair bestaan er zijn twee methoden om gedealcoholiseerd bier te produceren: De eerste methode is biologisch, waarbij bier met weinig of geen alcohol wordt geproduceerd door de fermentatie te stoppen of te onderbreken of door speciale gisten te gebruiken. De tweede methode is technisch, hierbij wordt eerst “normaal” bier gebrouwen waarna de alcohol eruit verwijderd wordt. GEA biedt technologieën en oplossingen ter ondersteuning van beide methoden.
Via de technische methode kan membraan- of thermische technologie worden ingezet (bv. vacuümverdamping of distillatie). De thermische dealcoholisatiemethode is bijzonder geschikt voor grote volumes en om een alcoholgehalte van 0,00% te bereiken. Membraanfiltratie met omgekeerde osmose (RO) is de voorzichtigste dealcoholisatietechnologie. Aangezien de filtratietemperaturen hierbij onder 10 graden Celsius liggen, ondervindt het bier geen thermische belasting.
In 2016 lanceerde GEA de AromaPlus membraandealcoholisatie-eenheid. Dit systeem ondersteunt kleine tot grote voedingssnelheden en kan zowel worden geconfigureerd voor batchprocessen als continue processen. De spiraalgewikkelde AromaPlus-membranen voor omgekeerde osmose zijn gemaakt van dun polymeer dat water en alcohol doorlaat, terwijl ingrediënten die belangrijk zijn voor smaak en body behouden blijven. Een spaarzaam energie- en waterverbruik maakt het AromaPlus-systeem, dat alcohol verwijdert tot 0,05 vol%, bovendien een kosteneffectieve oplossing. Dit betekent dat ook kleine brouwerijen zich een eigen installatie kunnen permitteren.
“Deze methode biedt brouwers een belangrijk voordeel, omdat het merendeel van de aroma’s, en dus ook de smaak van het bier, behouden blijven”, aldus Ralf Scheibner, afdelingsmanager van Membrane Filtration bij GEA. Behalve de onveranderd hoge kwaliteit van het bier met een goed aromaprofiel, biedt de GEA AromaPlus nog andere belangrijke voordelen, zoals:
- zijn geschiktheid voor zowel gefilterde als ongefilterde bieren
- de modulaire opbouw (< 50 hl/batch tot ≥ 100 hl/u continu)
- levering als compacte installatie op skid, met geïntegreerd besturingssysteem
- het geïntegreerde reinigingssysteem (CIP)
De GEA AromaPlus dealcoholisatie-eenheid met membraan maakt gebruik van RO membraanfiltratietechnologie om alcohol te verwijderen tot een gehalte van 0,05% ABV.
De GEA AromaPlus produceert precies het aromatische en verfrissende type alcoholvrij bier dat veel consumenten vandaag de dag wensen en ook verwachten. Lage temperaturen en behoud van het originele smaakprofiel door gebruik van dichte membranen met omgekeerde osmose maken bier mogelijk dat bijna niet te onderscheiden is van het origineel.“– Ralf Scheibner, Afdelingsmanager Membrane Filtration, GEA
– Ralf Scheibner, Afdelingsmanager Membrane Filtration, GEA
Ervaring telt
GEA kan terugkijken op 145 jaar ervaring in het brouwwezen, met activiteiten die het hele brouwproces beslaan. In de loop van tientallen jaren hebben we samengewerkt met klanten over de hele wereld en hen geholpen duurzamer te produceren, maar tegelijkertijd toch mee te bewegen met de steeds veranderende smaak van de consument. Onze producten staan bekend om hun duurzaamheid en het verstandige gebruik van hulpbronnen. Ze stellen onze klanten in staat om hun brouwprocessen digitaal te besturen en te bewaken, en intelligent te managen.
GEA’s technologie voor de productie van alcoholvrij bier helpt brouwers om hun marges veilig te stellen en dicht bij de klanten te blijven - en nieuwe klanten te winnen. De prestaties van de GEA AromaPlus in de VS, Canada en Europa, inclusief het VK, hebben brouwers laten zien dat het opnemen van alcoholvrij bier in hun portefeuille niet alleen winstgevend is, maar ook een belangrijke stap in het toekomstbestendig maken van hun activiteiten.
Goed nieuws verspreidt zich snel
In 2016 lanceerde de kloosterbrouwerij Andechs in Beieren (Duitsland) een gedealcoholiseerde variant van hun tarwebier dat anders 5,5% alcohol bevat. Duurzaamheid en een smaakkwaliteit die zo dicht mogelijk bij die van het originele bier ligt, waren de criteria hierbij. Voor het management van Andechs was het voorzichtige, koude dealcoholisatieproces dat wordt bereikt met GEA’s omgekeerde-osmose-installatie de enige optie: niet alleen omdat het zeer geschikt was voor hun output, maar ook omdat er hiermee geen compromis nodig was voor de smaak van hun geliefde bier. Het resultaat: een ongefilterd bier met minder dan 0,5% alcohol, een fijnporige schuimkraag en een ronde body, met een zeer goede kleur, troebelheid, aroma, smaak en nasmaak - met een vleugje banaan en kruidnagels. De overeenkomst met de Andechs-voorganger met 5,5% alcohol voor velen onmiskenbaar, en voor veel liefhebbers een aangename verrassing bij blinde proeverijen.
Bij een beursbezoek aan het eind van 2016 had brouwmeester Gustavo Tresselt van de Schönbuch Brewery het genoegen om het nieuwe gedealcoholiseerde tarwebier van Andechs te proeven. En die proeverij zette een hele reeks gebeurtenissen in gang: Ten eerste reisde Tresselt met Ralf Scheibner naar GEA’s testcentrum in Karlsruhe om het ontwikkelingsproces van Schönbuchs eigen alcoholvrije bier op te zetten. In 2017 kreeg het bestuur van de brouwerij monsters voorgeschoteld om goedkeuring en budget te krijgen. In het voorjaar van 2018 had Schönbuch zijn eigen AromaPlus-installatie, en snel daarna werden de eerste alcoholvrije producten gelanceerd – een tarwebier met 0,4 procent ABV en een blond lagerbier. De bijna 200 jaar oude brouwerij in Schwaben biedt nu met trots een hoogwaardig product waarvan nog meer mensen kunnen genieten. Een omzetstijging van 17 procent in de eerste helft van 2019 en verschillende gouden medailles hebben Schönbuch ervan overtuigd dat ze de juiste beslissing hebben genomen.
De samenwerking van GEA met de Britse brouwerij Adnams Southwold begon in 2005, toen GEA (Huppmann) opdracht kreeg om de modernste en meest efficiënte brouwerij in het Verenigd Koninkrijk (en misschien wel in Europa) te bouwen; het resultaat was een grotere flexibiliteit en betere algehele duurzaamheid van het bedrijf, bijvoorbeeld door het hergebruik van afvalwarmte. Adnams was al begonnen met de productie van alcoholarm bier in 2011, maar de wens en behoefte om een alcoholgehalte van 0,5% of minder te bereiken leidde uiteindelijk tot een nieuw telefoontje aan GEA. In 2018 schafte het bedrijf een GEA AromaPlus-dealcoholisatie-installatie aan en een jaar later won de brouwerij goud bij de 2019 World Beer Awards voor hun nieuwe creatie met 0,5 procent alcohol, de Ghost Ship Citrus Pale Ale. De vraag was groot, dus werd in 2019 besloten om de capaciteit te verdubbelen - en verwacht wordt dat hetzelfde nogmaals zal gebeuren in het voorjaar van 2020.
Foto’s met dank aan Adnams Southwold
We wilden beslist onder 0,5% komen, maar tegelijkertijd de smaak en sensatie van ons voornaamste bier, de Ghost Ship 4.5, zo veel mogelijk behouden. Het resultaat heeft onze verwachtingen overtroffen, maar - belangrijker nog - ook die van onze klanten, die waarderen dat we hen een authentiek, aromatisch alcoholarm bier bieden.“– Fergus Fitzgerald, brouwmeester, Adnams Southwold, VK
– Fergus Fitzgerald, brouwmeester, Adnams Southwold, VK
Op het gebied van de duurzaamheid in de brouwindustrie stelt Adnams al lange tijd de maatstaf. Als eerste Britse brouwerij voerde het bedrijf een volledige levenscyslusanalyse van koolstof en water uit voor zijn assortiment bieren. Bij de ontwikkeling van hun nieuwe alcoholarme bier waren ze niet bereid tot compromissen, noch op ecologisch gebied, noch voor wat betreft de smaak. “Wat de energie en het water aangaat die nodig zijn voor het dealcholisatieproces,” legt voorzitter Jonathan Adnams uit, “kun je de mogelijke belastingen ervan verschuiven. We kopen bijvoorbeeld uitsluitend groene energie, en in de toekomst hopen we zelfs onze eigen energie te produceren uit onze bio-vergistingsunit in de buurt. Het water uit het proces kan hergebruikt worden in volgende brouwfasen. Verder telen we veel van ons eigen rogge een paar kilometer verderop, wat onze toeleveringsketen een beetje korter houdt, en zeer lokaal.”
Bij elke belangrijke strategische beslissing voor de modernisering of diversificatie van onze brouwerij hebben we GEA gecontacteerd. Dankzij hun ondersteuning en knowhow kunnen wij ons bedrijf zo runnen dat we er trots op kunnen zijn en het ook onze gemeenschap ten goede komt. Hiertoe behoort ook de grotere aandacht van GEA voor gezondheid en welzijn.“– Jonathan Adnams, Chairman, Adnams Southwold, VK
– Jonathan Adnams, Chairman, Adnams Southwold, VK
Niets wordt aan het toeval overgelaten
GEA streeft ernaar haar klanten maximale transparantie te bieden, zodat ze gefundeerde beslissingen kunnen nemen om hun activiteiten te verbeteren en uit te bouwen. Brouwers die een investering in dealcoholisatietechnologie overwegen vinden in GEA’s membraantestfaciliteit in Karlsruhe (Duitsland) hulp van onschatbare waarde. Door toegang tot ultramoderne proefinstallaties en testbanken van GEA, alsook uitgebreide laboratoriumfaciliteiten voor verdere analyses, kunnen brouwers in principe hun eigen product ontwikkelen en proeven, voordat ze een installatie aanschaffen. Bovendien biedt GEA centrifuges en mobiele proefinstallaties, zodat klanten verschillende types systemen comfortabel ook op eigen terrein kunnen uitproberen.
